کاتتر ورید مرکزی (CVC) یک وسیله پزشکی است که در داخل ورید بزرگ مرکزی قرار داده می‌شود و هدف از قرار دادن آن، وارد کردن داروهای مختلف از طریق این کتتر به خون و مقاصد دیگر است.
قرار دادن کاتتر ورید مرکزی یک روش استاندارد و اغلب لازم برای بیماران بدحال است. روش‌ها و ابزارهای دسترسی مختلف برای بسیاری از شاخص‌ها از جمله تجویز تغذیه کامل تزریقی، دیالیز، پلاسمافرز، تجویز دارو و پایش همودینامیک و تسهیل مداخلات پیچیده دیگری مانند قرار دادن ضربان‌ساز وریدی توسعه داده شد.
دسترسی به ورید مرکزی بسته به اندیکاسیون قرار دادن کاتتر ممکن است با دستگاه‌های مختلفی حاصل شود. به طور کلی، کاتترهای ورید مرکزی امکان تجویز داروهای وازواکتیو و عواملی به نام تحریک کننده وریدی را می‌دهند.
کاتتر ورید مرکزی (CVC) یک ابزار است که در یک ورید بزرگ و مرکزی (معمولاً سیاهرگ گردنی درونی یا ورید ژوگولار داخلی (Internal jugular vein)، ورید ساب کلاوین (subclavian) یا ورید فمورال (femoral)) قرار داده می‌شود و تا زمانی که لومن انتهایی در داخل ورید اَجوَف تحتانی، ورید اجوف فوقانی یا دهلیز راست قرار گیرد، به خوبی کار خو را انجام می‌دهد. قرار دادن یک CVC برای اولین بار در سال 1929 بکار برده شد[1]. در طول دهه‌های بعد، دسترسی ورید مرکزی به سرعت به یک ابزار تجربی ضروری برای مطالعه فیزیولوژی قلب و یک ابزار بالینی ضروری در درمان بسیاری از فرآیندهای بیماری تبدیل شد. علاوه بر این، برای دسترسی میان مدت و بلندمدت به ورید مرکزی، وریدهای سیاهرگ برجسته یا سیاهرگ بازیلیک (basilic) و سیاهرگ بازویی یا ورید براکیال ( Brachial vein ) برای کاتترهای مرکزی وارد شده محیطی (PICC) استفاده می‌شوند.
علی‌رغم این پیشرفت‌ها، این روش از زمان ظهور تکنیک سلدینگر (Seldinger technique) که اکنون به طور جهانی به کار می‌رود، در دهه 1960 نسبتاً بدون تغییر باقی مانده است.
تصمیم گیری در مورد محل قرار دادن یک کتتر ورید مرکزی معمولاً بر اساس پارامترهای بالینی و تجربه و ترجیح پزشک فردی است. هر ناحیه آناتومیکی دارای مزایا و معایب نسبی است و بعید است که یک نقطه بهترین انتخاب برای هر بیمار باشد.
- ورید ژوگولار داخلی (IJ) اغلب به دلیل آناتومی قابل اطمینان، دسترسی آسان، میزان عوارض کم و توانایی استفاده از گاید اولتراسوند در طول عمل انتخاب می‌شود.
سناریوی بالینی فردی ممکن است در برخی موارد (مانند تروما، سرطان سر و گردن، یا وجود وسایل یا کاتترهای تهاجمی دیگر) عوارض جانبی بایجاد کند. ولی با این حال بسیاری از پزشکان ورید ژوگولار داخلی را ترجیح می دهند.
در مقایسه با سمت چپ، ورید ژوگولار داخلی سمت راست مسیر مستقیم تری را به سمت ورید اجوف فوقانی (SVC) و دهلیز راست تشکیل می دهد. همچنین این ورید پهن‌تر و سطحی‌تر است، بنابراین احتمالاً کانولاسیون آن آسان‌تر است.
- محل ورید ساب کلاوین (SC) دارای مزیت نرخ پایین عوارض عفونی و ترومبوتیک است. محل ورید ساب کلاوین دارای مزیت نرخ پایین عوارض عفونی و ترومبوتیک است. علاوه بر این، زمانی که ترومای گردن ورید ژوگولار داخلی را رد کند، محل ورید ساب کلاوین قابل دسترسی است. با این حال، معایب شامل خطر نسبی بالاتر پنوموتوراکس، دسترسی کمتر به استفاده از اولتراسوند برای قرار دادن CVC و محل غیر قابل تراکم در خلف ترقوه است.، محل SC در تروما قابل دسترسی است. با این حال، معایب شامل خطر نسبی بالاتر پنوموتوراکس، دسترسی کمتر به استفاده از اولتراسوند برای قرار دادن CVC و محل نا متراکم در خلف ترقوه است.
- محل ورید فمورال گاهی در بیماران بدحال ترجیح داده می شود. دسترسی ورید مرکزی در ورید فمورال مزیت یک محل تراکم پذیر آسان را فراهم می‌کند که ممکن است در تروما و سایر بیماران انعقادی مفید باشد. بیماران ممکن است با CVC فمورال راحت‌تر باشند زیرا در مقایسه با سایر نقاط، امکان حرکت نسبتاً آزاد دست‌ها و پاها را فراهم می‌کند. با این حال، CVCهای فمورال معمولاً با افزایش عوارض ترومبوتیک و احتمالاً افزایش میزان عفونت‌های مرتبط با کاتتر همراه هستند. برخلاف خطوط IJ یا SC، خطوط مرکزی فمور امکان اندازه گیری دقیق فشار ورید مرکزی (CVP) را نمی دهد، اگرچه این در هر سناریو بالینی مهم نیست.
عوارض حین عمل:
- آریتمی قلبی
- آسیب شریانی
- پونکسیون ریه با یا بدون پنوموتوراکس حاصل
- خونریزی - تشکیل هماتوم که می تواند راه هوایی را مسدود کند
- آسیب نای
- آمبولی هوا در حین سوراخ کردن وریدی یا برداشتن کاتتر
عوارض بعد از عمل:
- عفونت‌های جریان خون مرتبط با کاتتر – باکتریایی یا قارچی
- تنگی ورید مرکزی
- ترومبوز
- خونریزی تاخیری با تلاش های متعدد در یک بیمار مبتلا به انعقاد
دیدگاه خود را بنویسید